Trang
Dù pháp luật cho phép học sinh từ 16 tuổi lái xe máy dưới 50 cc, nhưng phần lớn các em vẫn thiếu kỹ năng và kiến thức giao thông cơ bản. Việc tự học lái xe khiến nguy cơ va chạm, tai nạn ngày càng đáng lo ngại.
Từ năm 16 tuổi, học sinh tại Việt Nam đã được pháp luật cho phép điều khiển các loại xe máy có dung tích dưới 50 cc và xe máy điện có công suất giới hạn.
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là trong khi hành lang pháp lý đã "mở cửa", thì hệ thống đào tạo và trang bị kỹ năng lái xe an toàn cho lứa tuổi này vẫn còn nhiều khoảng trống. Hệ quả là mỗi năm, hàng nghìn vụ tai nạn giao thông liên quan đến học sinh vẫn tiếp tục xảy ra.
Nguy cơ từ việc tự học lái xe
Thực tế, phần lớn học sinh đang tự học lái xe, hoặc học theo kiểu "truyền miệng" từ người thân, bạn bè. Không qua bất kỳ khóa đào tạo chính quy nào, các em tiếp cận với phương tiện giao thông bằng kinh nghiệm cá nhân, thiếu hệ thống, thiếu kỹ năng, và đôi khi là thiếu cả nhận thức về an toàn.
Theo thống kê từ Sở Giao thông Vận tải TP.HCM, chỉ riêng trong năm 2024, đã có 4.750 vụ tai nạn giao thông liên quan đến học sinh trên địa bàn thành phố.
Việc thiếu kiến thức luật giao thông và kỹ năng lái xe không chỉ dẫn đến tai nạn mà còn khiến học sinh dễ vi phạm các quy định hành chính. Tình trạng bị xử phạt do không đội mũ bảo hiểm, đi sai làn đường, vượt đèn đỏ hay sử dụng phương tiện không đúng quy chuẩn diễn ra thường xuyên, ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình học tập và tâm lý của các em.
Phụ huynh lo lắng, học sinh bị động
Đứng trước thực trạng trên, nhiều phụ huynh lựa chọn không để con em mình tự lái xe đến trường. Họ chủ động đưa đón, hoặc sử dụng dịch vụ xe ôm công nghệ, taxi để đảm bảo an toàn.
Đây là những giải pháp tình thế, tạm thời hợp lý, song về lâu dài lại khiến học sinh mất đi cơ hội rèn luyện kỹ năng lái xe và khả năng làm chủ phương tiện.
Một số hãng xe máy đã chủ động phối hợp với nhà trường tổ chức chương trình đào tạo lái xe an toàn cho học sinh, nhưng con số này còn rất hạn chế. Phần lớn học sinh vẫn phải tự mình học cách điều khiển xe thông qua trải nghiệm.
Bắt đầu từ những kỹ năng cơ bản
Việc hiểu rõ và thành thạo các thao tác cơ bản trên xe là bước khởi đầu quan trọng để lái xe an toàn. Đối với xe điện hoặc xe tay ga, học sinh cần nắm được cách khởi động, vị trí các nút điều khiển như đèn pha, xi nhan, còi, phanh và công tắc ngắt điện.
Với xe số, việc hiểu rõ cơ chế chuyển số, cách nhả côn và tăng ga đúng thời điểm sẽ giúp tránh các tình huống giật cục, tăng tốc bất ngờ hoặc tắt máy giữa đường.
Học sinh cũng cần dành thời gian để làm quen với hình dạng, khối lượng và trọng tâm của xe.Các thao tác như dắt xe, dựng chống, lên yên hoặc quay đầu xe trong không gian hẹp cần được luyện tập trước khi tham gia giao thông thực tế.
Không ít trường hợp tai nạn xảy ra khi người lái bất ngờ tăng ga hoặc bóp phanh trước ở tốc độ cao - điều rất dễ gặp ở các tay lái non kinh nghiệm. Do đó, kỹ năng sử dụng phanh đúng lúc, đúng lực và đúng bánh xe là cực kỳ quan trọng.
Thực hành phản xạ - Bình tĩnh xử lý tình huống
Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tai nạn là sự mất bình tĩnh của người lái trẻ khi đối mặt với tình huống bất ngờ. Chính vì vậy, việc luyện tập các phản xạ xử lý tình huống đóng vai trò then chốt trong quá trình học lái.
Quy tắc "3R" - Review (kiểm tra), Reduce (giảm tốc độ), Reaction (phản ứng) - là một phương pháp cơ bản giúp người lái giữ được sự chủ động và an toàn.
Khi gặp các tình huống như đường trơn, mố cầu, ngã ba gấp, hoặc phương tiện lớn như xe tải rẽ cùng chiều, học sinh cần áp dụng đúng trình tự này để đánh giá tình huống, giảm tốc và đưa ra phản ứng phù hợp.
Luyện tập trên những đoạn đường vắng, bằng phẳng là cách hiệu quả để rèn kỹ năng giữ thăng bằng, điều hướng và xử lý tình huống. Các tình huống giả lập như "ổ gà", vật cản bất ngờ, người đi bộ băng qua đường hoặc xe tải chuyển hướng cùng chiều nên được thực hành thường xuyên để tăng độ nhạy phản xạ.
Trang bị an toàn như mũ bảo hiểm đạt chuẩn, đồ bảo hộ đầu gối, khuỷu tay cũng là điều cần thiết trong quá trình tập luyện nhằm hạn chế chấn thương nếu có va chạm nhẹ.
Nắm vững luật giao thông
Dù điều khiển xe dưới 50 cc không yêu cầu giấy phép lái xe, nhưng hiểu biết về luật giao thông là điều không thể thiếu. Học sinh cần biết rõ các quy định về tốc độ tối đa, làn đường dành cho xe máy, thứ tự ưu tiên tại giao lộ, cũng như cách nhận diện các biển báo giao thông, biển cấm.
Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng, nơi có mật độ phương tiện cao, người lái còn cần am hiểu các quy tắc đặc thù như: cách nhường đường tại vòng xuyến, ngã tư không đèn tín hiệu, khoảng cách an toàn với xe lớn và cách xử lý khi phương tiện phía trước bất ngờ dừng lại.
Cụ thể, khi gặp vòng xuyến có biển báo, học sinh phải nhường đường cho xe từ bên trái. Nếu không có vòng xuyến, ưu tiên được dành cho xe từ bên phải. Những chi tiết nhỏ nhưng mang tính bắt buộc này cần được học và hiểu một cách chắc chắn.
Trang
